Hediye Eroğlu

Ticaret Bakanlığı verilerine göre, serbest bölgeler Türkiye'nin yatırım, üretim ve ihracatına önemli katkılar sağlamaya devam ediyor. Türkiye’nin ilk serbest bölgesi olma özelliğine sahip Mersin’de ise ticaret hacminde geçen yıla göre yaşanan düşüş dikkat çekti.

SERBEST BÖLGELERİN İHRACATI REKOR DÜZEYDE ARTTI

Geçen yıl Mayıs ayında 1 milyar 60 milyon dolar olan serbest bölgelerin ihracatı, geçen ay yüzde 11,2'lik artışla 1 milyar 180 milyon dolara yükseldi. Bu rakam, serbest bölgeler tarihindeki en yüksek mayıs ayı ihracatı olarak kayıtlara geçti.

Dış ticaret dengesine de güçlü katkı sağlayan serbest bölgelerde, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 163'e ulaştı. Bu oran, geçen yılın aynı dönemine kıyasla 33 puanlık bir artışı gösteriyor. Dış ticaret fazlası 244 milyon dolardan 456 milyon dolara yükseldi.

En fazla ihracat yapan bölge ise 288 milyon dolarla Ege Serbest Bölgesi oldu. Geçen yılın aynı ayına göre ihracatını 36 milyon dolar (yüzde 14,4) artıran bölge liderliğini bu yıl da korudu.

İLK 5 AYDA İHRACAT YÜZDE 3,9 YÜKSELDİ

Ekonomik dinamizmi ve üretim gücünü de gösteren serbest bölgeler, ihracattaki ivmesini bu yılın ilk yarısında da sürdürüyor. Ocak-mayıs döneminde serbest bölgelerden yapılan ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,9 artarak 5,25 milyar dolara çıktı. Böylece serbest bölgeler, ocak-mayıs döneminde de tüm zamanların en yüksek ihracat seviyesine ulaştı.

Bu rakamla serbest bölgeler, Türkiye'nin en çok ihracat gerçekleştiren illeri İstanbul, Kocaeli, Bursa, Ankara ve İzmir'in ardından sıralamadaki yerini aldı.

ORTA-İLERİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ İHRACATI ÖNDE

Türkiye'de ilki 1985'te açılan, toplam 26 bin dönüm arazi üzerinde kurulu, 19 serbest bölge bulunuyor. Bu bölgelerde 515'i yabancı sermayeli, toplam 2 bin 18 firma faaliyet gösteriyor ve yaklaşık 100 bin kişiye istihdam sağlanıyor.

Ülke ihracatının yaklaşık yüzde 5'i serbest bölgelerden gerçekleştirilirken, yüksek teknolojili ürün ihracatında da bu bölgeler öncü bir rol üstleniyor. Bu yılın ocak-mayıs döneminde söz konusu bölgelerden yapılan ihracatın yüzde 57'si orta-ileri ve yüksek teknolojili ürünlerden oluştu.

Ticaret Bakanlığı, gelecek dönemde faaliyete geçirmeyi planladığı yeni serbest bölgelerle teknoloji odaklı ve yüksek katma değerli üretime dayalı stratejik ihracat üsleri oluşturma hedefinin süreceğinin de altını çizdi.

Bakanlık açıklamasında, “Ülkemizde ilki 1985’te açılan, toplam 26 bin dönüm arazi üzerinde kurulu, 19 adet serbest bölgelerde bulunmaktadır. Bu serbest bölgelerde 515’i yabancı sermayeli olmak üzere, toplam 2.018 firma faaliyet göstermekte, ve yaklaşık 100 bin kişiye istihdam sağlanmaktadır” denildi.

MERSİN SERBEST BÖLGE KAN KAYBETTİ

Mersin Serbest Bölgesi’nde 2024 yılı 31 Mayıs itibariyle 1,6 milyar dolar olan ticaret hacmi bu yılın aynı döneminde 1,5 milyar dolara geriledi. Buna rağmen Mersin, Türkiye’de en çok ticaret hacmi gerçekleştiren en büyük 2’inci serbest bölge oldu.

TİCARET HACMİNDE EN BÜYÜK PAY İSLAM ÜLKELERİNİN

Mersin’de, 31 Mayıs itibariyle ticaret hacminin ülkelere göre dağılımında OECD ülkelerinin payı yüzde 29, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin payı yüzde 16 ve diğer OECD ülkelerinin payı ise yüzde 13 olduğu görüldü. Diğer batı Avrupa ülkelerinin payı yüzde 1 olurken, Türki Cumhuriyetleri’nin payı yüzde 3, İslam ülkelerinin payı yüzde 30, diğer ülkelerin yüzde 12 ve Türkiye’den yapılan ticaretin hacmi ise yüzde 25 olarak gerçekleşti.

TİCARETTE ASLAN PAYI SANAYİNİN

Mersin Serbest Bölgesi’nin ticaret hacminin sektörlere göre dağılımı incelendiğinde ise sanayi sektörünün payının yüzde 63 ve tarım sektörünün payının ise yüzde 37 olduğu görüldü.

MERSİN ALIM-SATIM BÖLGESİ

Mersin’deki kullanıcı firma faaliyetleri de dikkat çekti. Bölgede alım satım yapan 168’si yerli, 31’i yabancı ve 25’i yerli- yabancı ortaklığına sahip 224 firma bulunurken, bunların ticaret hacmine oranı yüzde 41’e tekabül etti.

Bölgede üretim yapan firmaların ise 134’ünü yerli, 17’sini yabancı ve 19’unu da yerli- yabancı ortaklığı yapan firmalar oluşturdu. Toplam 170 firmanın bölgedeki oranı ise yüzde 31 olarak gerçekleşti.

Bölgede 64 yerli yatırımcının kiralık iş yeri bulunurken 5 yabancının da kiralık işyerine sahip olduğu, yerli yabancı ortaklığında ise 7 firmanın olduğu görüldü.

Depo İşletmeciliği alanında bölgede 28 yerli, 2 yabancı ve 6 yerli- yabancı ortaklığına sahip şirket olurken, bunların oranı yüzde 7 olarak gerçekleşti.

Bölgede basit işlem ve elleçleme yapan 7 yerli, 3 yabancı ve 3 de yerli- yabancı ortaklığına sahip firma bulunurken, bunların payı ise yüzde 3 oldu.

Mersin Serbest Bölgesinde bankacılık faaliyetinde bulunun 3 yerli firma bulunurken, 2 de yerli yabancı ortaklığına sahip firma olduğu ve bunların oranın da yüzde 1 olduğu görüldü. 

Bölgede diğer faaliyet alanlarında çalışan 16 yerli, 1 de yerli yabancı ortaklığına sahip firma bulunurken, bunların ticaret hacmine oranı yine yüzde 3 oldu. 

MERSİN’DE 541 FİRMA BULUNUYOR

Mersin Serbest Bölgesi’nde toplam 541 firma bulunurken bunların 420’sini yerli işletmeler oluşturdu. Bölgedeki yabancı firmaların sayısı 58 olurken, yerli ve yabancı ortaklığındaki firma sayısı ise 63 olarak gerçekleşti.

MERSİN SERBEST BÖLGE’DE İSTİHDAM 8 BİN 356 KİŞİ

Bölgedeki istihdamın dağılımına bakıldığında 316’sı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve 41’nin yabancı olmak üzere toplam 357 yönetici bulunduğu görüldü. Toplam 476 büro personelinin 460’ı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olurken, 16’sını yabancılar oluşturdu.

Mersin Serbest Bölgesi’nde 2 bin 552 vasıflı işçi bulunurken, bunların 2 bin 457’si yerli ve 95’i yabancılardan oluştu.

Bölgedeki 3 bin 955 vasıfsız işçinin 3 bin 810’u yerli olurken, 145’i yabancı oldu. Bölgede diğer alanlarda istihdam edilenlere bakıldığında ise 997’si yerli ve 19’u yabancı olmak üzere bunların da bin 16 kişi olduğu görüldü.

Bölgedeki toplam çalışan sayısı Mayıs ayı sonu itibariyle 8 bin 40’ı yerli ve 316’sı yabancı olmak üzere 8 bin 356 kişi oldu.