Hediye Eroğlu

Türkiye’nin doğallığını nispeten koruyabilmiş, Özel Çevre Koruma özelliğiyle tescilli, uluslararası sözleşmeler kapsamında nesli tükenme tehlikesiyle korunan canlı türlerini içerisinde barındıran, denize girilebilir en uzun sahil alanlarının yer aldığı Mersin’in Taşucu bölgesindeki limanda, genişletme projesi uğruna kumsal ve deniz alanı doldurulacak.

Önce ağaçların kesildiği, ardından ağaçların yaşama tutunduğu toprağın betonla kaplandığı limanda, şimdi, çıplak ayakla basmaya kıyılamayan kumsal doldurulacak!

CEYNAK HEM LİMANI HEM GER İSAHAYI 40 YIL İŞLETECEK

T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü çevresel etki değerlendirmesi listesinde, proje sahibi Ceyport Taşucu Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.’nin 10 Mayıs 2022 tarihli başvurusu kapsamında, “ÇED olumlu” yönünde belirlenen nihai kararını açıkladı.

Oysa ÇED toplantısı itirazlar sonucu yapılamayan liman, 1977 yılında yapımına başlanmış ve 1985 yılından itibaren Türkiye Selülöz ve Kağıt Fabrikası’na (SEKA) ait işletmelerden biri olarak 1984 yılında faaliyete geçmişti.

“SEKA Akdeniz İşletmesi Kağıt Fabrikası” bünyesinde faaliyet göstermeye başlayan, 2003 yılından itibaren faaliyetine ara verilerek özelleştirme kapsamına alınan liman ancak 2017 yılında, lojistik tesis alanı, sanayi alanı kısımları üzerinden yapılan imar plan değişikliği sonrasında 2021 yılında düzenlenen ihale kapsamında 40 yıl süreyle özelleştirildi.

Liman geri sahasında bulunan taşınmaz ile ‘satış’ yöntemiyle olmak üzere bir bütün halinde özelleştirilen limanın 40 yıl süre ile işletme hakkı CEYPORT Taşucu Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.’ye geçti.

Liman geri sahasında bulunan taşınmaz (sanayi tesis alanı) da ‘satış’ yöntemiyle CEYNAK Lojistik ve Ticaret A.Ş.’ye devredildi.

Mersin’in ikinci büyük limanı, “Ceyport Taşucu Liman ve Geri Sahası Projesi” kapsamında faaliyet hacminin ve fiziki sınırlarının artırılması sürecinde ilerlerken genişleme projesi de hızlandırıldı.

MAHKEME KARARINDAN TERSANE İÇİN HAYIR LİMAN İÇİN EVET SONUCU ÇIKTI

Taşucu Mahallesi sakinlerinden aktivist Musa Türkmen, süreci gazetemize değerlendirerek, “Mersin’in ikinci en büyük limanı olan Taşucu Limanı’nın mevcut kapasitesinin artırılması ve geri sahadaki arazinin liman işletmesine kazandırılması amacıyla oluşturulan yeni imar planı Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 2016/111 sayılı Kararı ile 28/12/2016 tarihinde onaylanmıştır. Bu İmar Planı ile planlamaya konu alanlara ‘liman alanı’, ‘sanayi tesis alanı’, ‘lojistik tesis alanı’, ‘park’ ve ‘yol’ fonksiyonları getirilmiştir. Ancak proje sahasının doğu sınırında Akter Akdeniz Taşucu Gemi Sanayi A.Ş. tarafından Tersane Alanı Projesi planlanmış ancak Mersin 1. İdare Mahkemesi tarafından 2021/191 esas numaralı davada 2022/196 karar numarasıyla ÇED Olumlu Kararı iptal edilmiş ve sahada tersane amacıyla herhangi bir liman faaliyeti gerçekleştirilmemektedir.

Proje sahası Ramsar Alanı, Özel Çevre Koruma Alanı ve I. Derece Doğal Sit Alanı olan Göksu Deltası’nın Tampon Bölgesi bitişiğinde yer almaktadır. Ancak, alanda bir tersane faaliyetine uygunluk belirtir olumlu karar mahkeme kararıyla sonuçlanmazken; içerisinde liman alanı, sanayi tesis alanı, lojistik tesis alanı olacak şekilde uluslararası büyüklükte lojistik hareketliliğe imkan sağlayacak büyüklükte yapılaşmalar, bu yapılaşmalar için başlatılacak inşaat faaliyetleri nasıl uygun görülmektedir.

İLK KURBANLAR YİNE AĞAÇLAR OLDU

Ülkemizde görmeye alıştırıldığımız her benzer projede olduğu gibi bu projede de ilk kurbanlar maalesef yine ağaçlar oldu. Karasal Ekosistemi oluşturan proje sahasında 1984 yılında SEKA Kağıt Fabrikası kurulmuş ve fabrika tesisleri, idare binaları, lojmanlar ve sosyal tesisler yanında fabrika sahasına uygun alanlar ağaçlandırılmıştır. Öyle ki ağaçlandırılan bu alanlar, kentin (Taşucu) orman alanları dışında neredeyse bir orman alanına denk ağaç yoğunluğu en fazla alanı olma özelliği taşımaktadır. Fabrika sahasında kızılçam, fıstık çamı, servi, zeytin, palmiye, okaliptüs ağaçları bulunmaktadır. Sanayi Tesis Alanı ve Lojistik Alanı kapsayan ve yaklaşık 104 ha büyüküğünde ki sahanın bir bölümünde, binaların ve tali yolların çevresi kızılçam ağaç (Pinus brutia) türü ile, Limanı Alanı parselindeki kumsal kısmında ise fıstık çamı (Pinus pinea) ile ağaçlandırılmış yerler bulunmaktadır. Ayrıca saha içerisinde münferit halde servi, zeytin, kayısı, hurma, okaliptüs, Kıbrıs akasyası, incir, badem ve iğde gibi ağaç ve ağaççıklar, açık alanlarda ise kantoron (bin bir delik otu), gebere (kapari), it üzümü, zakkum gibi otsu ve çalımsı bitkiler yer almaktadır.

Ancak, onlarca yılda yetişen, kendi içerisinde bir habitat barındıran yüzlerce ağaç, yüzlerce bitki söz konusu proje kapsamında sürdürülen inşaat faaliyetleri nedeniyle, yüz yılı aşan süredir yaşam sürdükleri, insan dahil tüm canlılara da yaşam sürdürmelerine olumlu etki sağladıkları gerçeğine rağmen maalesef acımasızca kesildiler, köklerine varıncaya kadar söküldüler ve kamyonlara yüklenip götürüldüler” dedi.

LİMAN BÜYÜTÜLECEK DENİZE GİRİLEBİLİR SAHİL ALANI DARALACAK

Türkmen, CEYPORT Taşucu Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş. tarafından devir alınan mevcut limanın; bin 750 metre ana (büyük) dalgakıran ve 500 metre uzunluğunda tali (küçük) dalgakıran ile oluşturulan yaklaşık 331 bin m2 korunaklı basen içerisinde bulunan yanaşma yerlerinden oluştuğuna dikkat çekti.

“ CEYPORT Taşucu Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş. Onaylı İmar planı kararları uyarınca Liman alanında; Öncelikle mevcut tali (küçük) dalgakıran kaldırılacak ve yaklaşık 180 m batıya yaklaşık 500 m uzunluğunda yeni bir tali dalgakıran yapılacak” diyen Musa Türkmen, “Ana  dalgakıran da 250 m batıya doğru uzatılarak liman büyütülecek. Bu durum, Ceyport Taşucu Limanı ile Taşucu Balıkçı Barınağı arasında halk plajı olarak ifade edilen girilebilir deniz alanını daraltacak. Ceyport Taşucu Liman Alanı; genel kargo, konteyner, dökme yük ve her türlü katı ve sıvı yük gemilerinin yükleme-boşaltma, bağlama ve beklemelerine imkan verecek nitelik ve nicelikte düzenlenecek. Bu durum, kapasitesi artacak deniz araç trafiği nedeniyle, denize girilebilir alanların kullanılabilir durumunu gemi trafiği, kirlilik, gürültü, yönlerinden olumsuz etkileyebilecek.

DENİZ TABANINDA DERİNLEŞTİRME YAPILACAK

Proje kapsamında limanı kullanacak gemilerin ihtiyaç duyacağı şekilde deniz derinliği sağlanması amacıyla yaklaşık 545.000 m²’lik deniz alanında yaklaşık 2,5 milyon m³ tarama malzemesinin açığa çıkması beklenmektedir. Açığa çıkan bu tarama malzemesinin ihtiyaç duyulan kısmı dolgu amacıyla liman inşaatı için kullanılacak, kalan kısmı liman dışında belirlenen deniz alanına taşınarak dökülecek.

Liman alanında yapılacak söz konusu bu dolgu ve dip çamuru çıkarılması faaliyetleri, Proje sahasının bitişiğinde yer alan Göksu Deltası Sulak Alanı Tampon Bölgesi’ne sınır ve bitişik olması nedeniyle, Deltanın kumsal kısmında yuvalanan, kuluçka yapan ve yavru çıkaran deniz kaplumbağaları için yaşamsal yönden oluşturabileceği olumsuzluklar düşündürmektedir.

MİLYONLARCA TON DOLGU MALZEMESİ KENT İÇİ YOL GÜZERGAHI KULLANILARAK TAŞINACAK

Proje kapsamında yaklaşık 82.000 m² alanda dolgu faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Bunun 10.000 m²’si ana dalgakıran (deniz yüzeyi üzerinde kalan alan), 15.000 m²’si tali dalgakıran (deniz yüzeyi üzerinde kalan alan), 19.000 m²’si yeni rıhtım sahası ve 38.000 m²’si liman içindeki dolgu sahalarından oluşmaktadır. Bu doğrultuda yaklaşık 1,1 milyon m³ (yaklaşık 2 milyon ton) dolgu malzemesi kullanılacaktır.

Proje dosyasında, faaliyet kapsamında kullanılacak dolgu malzemesi yakın “ÇED Olumlu Belgesi” ya da “ÇED Gerekli Değildir Belgesi” bulunan ruhsatlı uygun taş ocaklarından sağlanacağı, bu doğrultuda Silifke İlçesi, İmamuşağı Mahallesi Mevkii’nde Medmar Mermer Mad. San. ve Tic. A.Ş. tarafından işletilen 62462 Ruhsat numaralı Mermer Ocağı’ndan temin edilmesinin planlandığı, söz konusu maden ocağından faaliyet alanına yapılacak nakliye güzergahının kent (Taşucu) içi yol güzergahı olarak belirlendiği bilgileri yer almaktadır. Söz konusu bu durum, yaklaşık 1,1 milyon m³ (yaklaşık 2 milyon ton) dolgu malzemesinin kent (Taşucu) içi yol güzergahı üzerinden kamyonlarla taşınması süresince oluşturacağı gürültü kirliliği, toz kirliliği, trafik yoğunluğu olumsuzlukları yönlerinden düşündürmektedir.

ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ ETKİ ALANINDA SÜRDÜRÜLEN LİMAN FAALİYETLERİ DÜŞÜNDÜRÜYOR

Ceyport Taşucu Limanı, uluslararası sözleşmeler ile tescilli Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi etki alanı içerisinde yer alıyor. Yerleşim alanları, turizm alanları, tarım alanları, Özel Çevre Koruma Alanları ortasında faaliyet sürdüren liman alanında uluslararası büyüklükte lojistik hareketlilik nedeniyle oluşabilecek olumsuz etkiler düşündürüyor. Limanın var edebileceği olumsuz sonuçlar, yerleşim alanları, turizm alanları ve tarım alanları ile birlikte en çok da uluslararası sözleşmelerle korunan, türleri yok olma tehlikesi önemiyle öne çıkan canlıları barındıran Göksu Deltası; üzerindeki Akgöl Kuş Cenneti, kıyısındaki deniz kaplumbağaları yuvalama - yavrulama alanları, denizindeki Akdeniz foku yaşam alanlarında oluşturacağı olumsuz baskı sürdürülebilir canlı yaşamı yönünden endişelendiriyor.

TAŞUCU LİMANI BÜYÜMEDEN SORUNLARI BÜYÜDÜ

4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde 2021 yılında düzenlenen ihale kapsamında Taşucu Limanı (Liman Alanı ve Lojistik Tesis Alanı) 40 yıl süreyle ‘İşletme Hakkının Verilmesi’ ve Liman Geri Sahası’nda Bulunan TAŞINMAZ (Sanayi Tesis Alanı) “satış” yöntemiyle olmak üzere bir bütün halinde özelleştirilmiştir. Söz konusu özelleştirme neticesinde, "Liman ve geri sahası projesi" kapsamında faaliyet hacminin ve fiziki sınırlarının artırılması planlama sürecinde ilerleyen Ceyport Taşucu Limanı, geçen süre içerisinde liman faaliyetleri için olumlu söylenenlerin aksine bölgeyi hiç de olumlu etkilemiyor.

BÖLGE HALKI ENDİŞELİ

‘Liman büyüyecek Silifke gelişecek’ söylemleri ile ‘Ceyport Taşucu Limanı ve geri sahası projesi’ kapsamında genişletme çalışmalarının sürdüğü liman çevresinde; önce, binlerce canlı hayvan taşıyan gemilerden yayılan ağır koku ile birlikte canlı hayvanları taşımak için liman bölgesine gelen yüzlerce tırın neden olduğu trafik yoğunluğu oluştu. Sonra, artan gemi trafiği nedeniyle oluştuğu düşünülen ağır kimyasal atık kirliliği ortaya çıktı.

Öyle ki, proje kapsamında planlanan kapasite artışı dahi henüz sağlanmadan, neredeyse iki günde bir binlerce canlı hayvanı taşıyan gemilerin biri limanda diğeri limana girmek için liman dışında bekler durumda birbirleri ardına limanı kullanmaları nedeniyle yayılan ağır kirletici koku, bölgeyi adeta kilometrelerce genişliğinde dev bir ahıra çeviriyor. Limanda, hayvan taşımacılığı için tırlar ve kamyonlardan oluşan nakliye araçlarının fazlalığı, düzensizliği nedeniyle araç trafiğinde aşırı yoğunluk yaşanıyor, araçların hareket güzergahları üzerinde hayvanlardan kaynaklı kötü koku etki alanını genişleterek yayılıyor. Yaşananlar yetmezmiş gibi üzerine bir de artan gemi trafiği nedeniyle oluştuğu düşünülen, sahili bir uçtan bir uca kaplayan kimyasal atık kirliliğinin ortaya çıkması, bölge halkını liman faaliyetleri nedeniyle kaygılandırıyor.

“LİMAN FAALİYETLERİ BÖLGE HALKINI ENDİŞELENDİRİYOR”

Mevcut limanın faaliyet hacminin ve fiziki sınırlarının artırılması amacıyla, ‘Ceyport Taşucu Limanı ve Geri Sahası Projesi’ planlama aşamasında ilerliyor. Bölge halkı, söz konusu projenin yaşam alanları üzerinde var edeceği olumsuzlukları gerekçe göstererek, projenin yapılmasına karşı çıkıyor. Limanın kapasite artışı amacıyla herhangi bir düzenleme yapılmamış şu haliyle yaşam alanları üzerinde oluşturduğu olumsuzluklar ortadayken, projenin faaliyete geçmesi sonrası olumsuzlukların daha da artabilecek olması bölge halkını endişelendiriyor” diye konuştu.

DAVA AÇILACAK

Öte yandan bölgede çevrecilerin desteğiyle projeye karşı ÇED’e onay çıksa da konu yargıya taşınarak hukuk mücadelesi başlatılması için görüşmeler yapıldığı öğrenildi.

ÇED TOPLANTISI YAPILAMADI

Geçen yıl haziran ayında, ÇED süreci kapsamında yapılan halkın katılım toplantısına bölge halkının ve çevre derneklerinin tepkisi damga vurdu. Toplantının başlamadan saatler öncesinde salonu dolduran yaşam savunucuları heyetin içeriye girmesine engel oldu. Polisle yaşanan arbededen sonra, heyet ÇED toplantısını yapamadan ayrıldı.