Jerzy Kosinski’yi genç kuşaklar da bilmeli; kalın kaşlarıyla yüzündeki anlamı gizleyen ve savaş karşıtı eşsiz bir eser kazandırmış bir dehayı. Fotoğrafına bakıldığında kaşlarının bu denli çatık olmasının milyon defa sebepleri olmalı diye düşünmeden edemiyor insan. O ise milyon sebebi bir tek sıfata sığdırmıştır: Boyalı Kuş.

1933 Polonya doğumlu olan Kosinski, 1965 yılında kaleme aldığı Boyalı Kuş adlı romanında 2. Dünya Savaşı yıllarında isimsiz bir çocuğun yaşadığı trajediyi anlatır. Esere bir yanıyla yazarın kendi çocukluğundan izler taşıyan otobiyografi gözüyle de bakabiliriz. Kurmaca ve biyografik olmak üzere okuru ikilemde bırakan anlatı, savaşın birey üzerindeki yıkımından söz ederken edebiyat ve savaş etkileşimini de gözler önüne serer. Yani edebiyat, savaşı nasıl görmeli sorusunu da cevaplar.

Yazıya hareket kolaylığı olsun diye anlatı dediğime bakmayın siz, Boyalı Kuş, biricik bir yapıt, kendisi olandır. Yazardaki edebi yaratım gücü, aslında tüm eserlerine hakim olan bu ustalık, yaşadıklarını bilgiden daha çok bir anlayışa dönüştürmesinden kaynaklıdır.  

Bilme ile anlamak, birbirine yakın gibi dursa da aslında uzun bir mesafeyi de içinde taşır. Spinoza’nın “Üzülme, öfkelenme; sadece anla”, dediği söz, Boyalı Kuş ile kendisine bir gövde kazanmıştır.

…

Bir söyleşisinde Kosinski, dilsiz bir çocuğu romanın başkarakteri ve anlatıcısı yaparak, aslında savaşın yol açtığı yıkım karşısında bireyin ne kadar savunmasız kalabileceğini de göstermek istediğini ifade etmiştir.

Eserde bahsedilen tüm kasvetli karanlık yollar; günümüz vahşi kapitalizmin ile birlikte gündelik hayatın sıradan kötülükleri arasındadır. Yani, evde, işte, sokakta, komşuluk, kardeşlik, arkadaşlık, insan-doğa, insan-çocuk, gündelik yaşamın tüm ilişki biçimlerinin içine sinmiştir.  Yani beş beteri, bize normal gelen yaşamımızda kendisini saklama ihtiyacı bile duymadan öylesine duruyor.

Buradan hareketle Kosinski ve eserini, gündelik hayatın sıradanlaşan kötülüğü bağlamında düşünmek yerinde olur. Her insan, “bir dünya savaşını” her gün kendi içinde veriyor diyen bir değinme ile gündelik yaşamda ihtiyaçlarına parçalanan, en temel ihtiyaçlarıyla baskılanarak sosyalliğini yitiren insanın trajedisini de önceleyerek.

Savaş, sadece bir kelime veya sosyolojik tanımlamasını yapabileceğimiz bir kavram değildir; o ve yıkımı, galibi de içine alacak bir şekilde bireyin ve toplumun dünyasında travmatik bir durum oluşturur.  “Her zamankinden daha uzun bir süre uyuyacağım, buna sonsuzluk deyin.”, diyerek intihar eden yazarın yaşamı buna en önemli göstergedir.

Yine de savaş, kendi karşıtını yani barışı da her zaman yanında taşır.

İnsan, biz değilse hiçbir şeydir.